«Бюджетке қарап қол қусырып отыруға болмайды»

– Қазіргі уақытта сегізінші шақырылым депутаттары белсенді жұмыс үстінде.  Бүгінгі күні жергілікті өкілді органның құрамында 13 депутат бар. Оның біреуі – Қазақстан Халық партиясынан, қалған 12 депутат «Amanat» партиясының мүшесі.

Жаңа құрылған аудандық мәслихаттың төрағалығына өзім, бюджет және экономикалық даму мәселелері жөніндегі тұрақты комиссия төрағасы болып  Асан Аралбай, әлеуметтік-мәдени даму және депутаттық этика мәселелері жөніндегі тұрақты комиссияның төрағасы болып Мұхтар Есжанов сайланды.

Жаңа құрамдағы мәслихат 6 айдың ішінде қыруар проблема шешіп тастады деуге болмас, дегенмен, атқарылған жұмыстар бар. Бүгінге дейін мәслихаттың 5 сессиясы өтті. Онда жалпы саны 28 мәселе қаралды. Осы аралықта мәслихат аудан, ауыл округтерінің бюджеттерін қарап, бекітті. Сайлау комиссияларының босаған орындары жаңа мүшелермен толықты. Бұған қоса тұрғын үй, коммуналдық мәселелер, жер қатынастары, құрылыс, туризм салаларына қатысты шешімдер қабылданды.

– Аудандық мәслихат депутаттарының ұсынысымен мәслихаттың уақытша комиссиясы құрылды. Оған 7 депутат мүше болып, аудандық тұрғын үй-коммуналдық шаруашылық, жолаушылар тасымалы және автомобиль жолдары бөлімі мен оған бағынысты мекемелердің

2022 жылы атқарған жұмыстары мен алда тұрған міндеттері туралы зерделеу жұмыстары жүргізілді.

Атап айтқанда, мәслихат депутаттары 38 елді мекеннің 15-інде болып (Көксарай, Жанкел, Аққұм, Ызакөл, Маяқұм, Балтакөл, Қостерек, Шәуілдір, Темір, Арыс, Көкмардан, Шытты, Қоғам, Талапты, Ақкөл), жоғарыда аталған бөлімнің абаттандыру, көшелерге тас төсеу, асфальттау, ауыз сумен қамту жұмыстарымен танысты. Халық қалаулылары өз көздерімен көрген кемшіліктер бойынша тиісті мекемелерге сын-ескертпелер жасады.

Ендігі кезекте өз құзіреті шеңберінде уақытша комиссияның қорытындысына сәйкес аудандық мәслихаттың алдағы сессиясында тиісті шешімдер қабылданып, ұсыныстар енгізілетін болады.

– Жалпы, барлық депутат шама-шарқынша елдің гүлденуіне, дамуына атсалысып жатқанын айта кету керек. Оларды бөліп-жарып айту да қиын. Сондықтан аттарын атап, түстерін түстемей-ақ қояйық. Мысалы, Шәуілдір ауылынан сайланған бір депутат сайлауалды уәдесін орындап, кәсіпкерлерді тарту арқылы аудан орталығында 3 көшені жарықтандырып, елді мекен ішінде арық тарту жұмыстарын ұйымдастырып берді. Тағы бір халық қалаулысы Балаларды қорғау күніне орай демеушілік жасады. Жоғарыдағы екі азамат қалталарынан қаржы шығарып, аудандағы зағиптарды қасиетті жерлерге зиярат жасатып келді. Бір депутатымыз ауыл биі екеуі кәсіпкерлерді тарта отырып, қазан айында бір отбасыға үй әперуді жоспарлап отыр. Осы секілді басқа да депутаттарымыздың қолға алып жатқан тірліктері баршылық. Бұл жерде депутаттың өз қалтасынан қаржылай көмектер ұйымдастыруы шарт емес. Бүгінде елде қайырымды кәсіпкерлер жетерлік. Сондай іскер азаматтармен қарым-қатынас жасау керек. Саусақ бірікпей, ине ілікпейді. Сондықтан жұртқа ортақ істе жомарт жандарды біріктіріп, жұдырықша жұмылдыра жұмыс істеуге болады деп ойлаймын. Әйтпесе, ауданның бюджет көлемі шексіз емес. Тек бюджетке қарап, қол қусырып отыруға әсте болмайды.

Мен өз бағдарламам бойынша жұмысты Жамбыл атындағы мектеп-лицейін орталық жылу жүйесіне қосу мәселесінен бастадым. Жылу құбырларының қысымдаудан өткізілуі мен ішінара жаңаруына  кәсіпкерлерді тарттым.  Кәсіпкер 6,5 млн. теңге қаржысын осы қайырымды іске бөлді. Бүгінде 70-80 пайыз жұмыс атқарылды. Екінші мәселе – балалардың заманауи футбол алаңын салу. Үшінші кезекте көпқабатты тұрғын үйге инвестор тарту керек болып тұр. Қазіргі уақытта ауданда 2 мыңдай адам тұрғын үй кезегінде тұрғанын айта кетейік. Биыл 1 қыркүйек күні «Amanat» партиясында қоғамдық қабылдау өткіздім. Сол жерге тұрмысы төмен ата-аналар келді. Осы жиыннан соң 8 баланы киіндіріп, мектепке қажетті керек-жарағын алып бердім. Бір қарт анаға үйінің төбесін жабуға қажетті материалдық көмек берілді. Сондай-ақ, кешегі оқу жылының басталуына орай акция өткіздік. Сол іс-шарада тағы 20 оқушының керек-жарағын түгендедім.

Аудан орталығында «Балдәурен» деген балабақша бар. Сол жерден өтініш түскен соң дефектологиялық кабинетті қажетті құрал-жабдықтармен қамтамасыз етуді ұйымдастырдым. Балабақшаға баратын кішкене жол бар еді. Ойқыш-ойқыш жол жауын жауса көпшілікті әбіржітіп жіберетін. Сол жолды  демеуші жігіттер асфальттап берді. Бір көшеге жарық тартуды қолға алып, жақында аяқтадым. Көше тұрғындары қуанып қалды. Жаңағы Жамбыл мектебінде екі класты толық жөндеуден өткізіп, жаңа парта, тақта, орындықтар алып бердік. Бұл да мұғалімдердің өтініші еді. Басқа да қолға алып жатқан істеріміз баршылық. Мен олар туралы қазір әңгіме қылуды қалап отырған жоқпын. Өйткені, арық айтып, семіз шыққан мен үшін де, ел үшін де жақсы. Сондықтан біткен істер туралы алдағы уақытта орайы келіп жатса, айта берерміз.

– Ешкім де депутаттарға «бәрің бір үйдің баласындай тату-тәтті тұрыңдар, біріңнің айтқаныңды екіншің қолдап кетіңдер» деп тапсырма бере алмайды. Өмірде принцип дейтін мәселе болады, көзқарас деген мәселе болады, ондай жағдайда объективті, негізделген келіспеушіліктер мен тартыстардың болуы заңдылық. Бәрі бірдей бас шұлғып, қол көтере берсе,  онда оның несі мәслихат? Әр депутаттың әр мәселеге байланысты жеке көзқарасы, ұстанымдары мен пайымдары бар. Өз сайлау учаскелеріне көбірек тартқысы келеді. Ал, жалпы істе, түптеп келгенде, ел мұраты жолында бір болу керек деп есептеймін.

– Жалпы, проблема көп қой. Аудан – аграрлы аймақ. Мұндағы тіршілік диқаншылықпен, малмен байланысты. Ерте көктемнен ел егін егеді, күзде жинап, сатады, қыста мал бордақылайды. Бұл – халықтың негізгі тіршілік көзі. Үй алуға кезекте тұрған азаматтардың мәселесі бар. Ауыл-аймақты газбен қамту проблемасы да бар. Мұның бәрі кезең-кезеңімен шешіліп келеді. Негізгі, ең өзекті мәселелер осылар.

Жалпы, елге қатысты проблемалардың бірі – ағын су. Соңғы жылдары Қоғам, Қарғалы, Отырар ауылдарында ағын су тапшылығы сезілуде. Бұл мәселе бойынша жергілікті атқарушы органдар тарапынан жоғары инстанцияларға ұсыныстар берілген. Атап айтқанда, бірінші кезекте Д.Алтынбеков каналын бетондау жұмыстарын толық аяқтау, дрендер орнату болса, екіншісі – «Ақын–Жақып» каналын іске қосу арқылы ағын су тапшылығын шешу. Ал, бұл жобаларды іске асыруға жергілікті атқарушы органдардың құзіреті де, бюджеті де мүмкіндік бермейді. Сондықтан бұл мәселелерге Үкіметтің назарын аудартып, шешілу жолдары қарастырылуда. Осы мақсатта 10 шілдеде Сенат депутаттары Әли Бектаев, Мұрат Қадырбектің қатысуымен ауданда кездесу өткізіліп, шаруалар мен мәслихат депутаттары атынан ұсыныстар бердік. Сенаторлар көтерілген проблеманы тиісті орындарға жеткізіп, бақылауда ұстаймыз деген уәделерін беріп кетті.

Әзірге Қоғам, Қарғалы ауылдық округтеріндегі егістік жерлерге су жеткізу үшін «Қызыл Ту» насос стансасынан 6 дана СНП насос іске қосылды. Д.Алтынбеков каналын бетондау үшін демеушілер есебінен жобалық-сметалық құжаттама жасалуда. Ол дайын болған соң «Қазсушар» республикалық мемлекеттік кәсіпорнына ұсынылады.

Алайда, бұл күн тәртібіндегі мәселелерді түбегейлі шешеді деп айту қиын. Оны шешу үшін жоғарыда аталған «Ақын-Жақып» каналы іске қосылуы қажет. Сол кезде ғана біздің ауданда шаруалардың проблемасы аздап болса да шешімін табады.

– Мемлекет басшысы бұл құжатта бұған дейінгі Жолдауларының жалғасы ретінде елдің әрмен қарайғы даму жоспарымен бөлісті. Әдетте, біз елдің әлеуметтік-экономикалық тұрғыдан әл-ауқатын көтеру мәселелерін көбірек талқылаймыз. Алайда, бұл Жолдауда назар аудартпайтын мәселе қалмады деп ойлаймын. Қазіргі экономикалық жағдайымызды жақсарту, саяси басқару жүйелерін реформалау, инфрақұрылымды дамыту, халықтың жұмыспен қамтылып, ел байлығының азаматтарға үлестірілуі көзделіп отыр. Елімізде АЭС салу мәселесі де қазір қоғамда қызу талқыға түсуде. Осы тұста Президенттің бұл мәселені халық болып шешуді ұсынуы, яғни референдум арқылы соңғы шешімге нүкте қою туралы ойы – елдің еркін білдіретін демо-

кратиялық қадам деуге болады.

Көкейімде жүрген бірнеше мәселенің осы Жолдаудан көрініс табуы қуантты. Ол – білім беру саясатындағы олқылықтар мен қазіргі жасөспірімдердің психикалық ахуалы, оған әсер ететін жағдайлар. Мемлекет басшысы кәмелетке толмағандарға қатысты зорлық-зомбылықтың алдын алу, құқықбұзушылықтарға жауапкершілік пен жазаны күшейту қазіргі қоғамның өзекті мәселесі екенін тап басып айта білді.

Ал, білім саласы бойынша «Жайлы мектеп» жобасы іске асырылуда. Өзіміздің ауданның орталығынан дәл бүгінде осы жоба нышан беріп, мектеп құрылысы басталып та кетті. Бұл – нақты атқарылып жатқан жұмыстар. Енді Президент білім саласындағы қордаланған проблемаларды біртіндеп шешіп, білім беру сапасына баса назар аударуды ұсынып отыр. Жолдауда Президент «Сапалы орта білім алу – әрбір баланың мызғымас құқығы. Мұндағы ең түйінді сөз – «сапа». Сондықтан білім сапасын жақсарту және мұғалімдердің біліктілігін арттыру ауадай қажет» деді.

– Жолдау көкейдегі көп сұраққа жауап берді десек болады. Ірі өнеркәсіп орындарындағы адамдардың мертігуі мен қаза табуы, кәсіпорындардың экологиялық залалдары, макроэкономикадағы жаңадан іске асырылатын механизмдерді қарастыру, білім сапасы мен жасөпірімдердің толық мағынадағы қауіпсіздігі, агрокешен саласында түбегейлі өзгерістер енгізу мен қазіргі энерго ресурстардың тапшылығы, оны шешу жолдары мәселелерінің барлығы дерлік маңызды. Әсіресе, ағын су тапшылығына мемлекеттік деңгейде көңіл бөлініп, бұл салаға нақты жауап беретін ведомство құрылатын болды. Біз – трансшекаралық су көздеріне тәуелді елміз. Сондықтан алдағы уақытта суды үнемдеу мен оны тиімді пайдалану, өзге де инновациялық әдіс-тәсілдерді енгізу мәселелерін қарастыру керек деп кеше ғана Мемлекет басшысы Жолдауда айтып өтті. Яғни агрокешенді дамытуда түбегейлі өзгерістер болады деген үміт бар.

Біз енді осы Жолдаудан туындайтын міндеттерді жүзеге асыруға кірісуіміз керек.

– Иә, осыдан 10-20 жыл бұрынғы Отырар мен қазіргі Отырарды салыстырып қарасаңыз, көп өзгерістер бар. Бәрі шешіліп кетпесе де, біраз мәселе шешімін тауып келеді. Кешегі 1990-2000 жылдардағы қиындықтар, 2010 жылдардағы әлемдік экономикалық дағдарыстар артта қалды. Оны ел ұмыта қойған жоқ. Сол кездері ауылдарда ауыз су жоқ, инфрақұрылым туралы ойлаудың өзі артық еді. Елдің айлығы шайлығына жетпей жүрді. Қазіргі таңда мектеп, балабақша, ауыз су, газ мәселелері шешіліп келеді. Жолдар жаңарды. Президенттің, Парламент пен Үкіметтің пәрменімен, жергілікті жерлердегі атқарушы және өкілді органдардың күш-жігерімен нешетүрлі бағдарламалар жүзеге асырылып, кәсіпкерліктің тынысы кеңейді. Жұмыс орындары да көптеп ашылуда. Мұның бәрі елдің ынтымағы мен ауызбіршілігінің арқасында жүзеге асуда. Тұрақтылық болған жерде  даму болады. Қазіргі әлемдегі геосаяси тартыстар, көршілес елдерде болып жатқан кикілжіңдер біздің елге де салқынын тигізбей қоймайды. Ол туралы ел Президенті де айтып отыр. Осы тұста елдің тұрақтылығы өте маңызды.

Отырардың келешегі туралы ойланғанда оптимистік көңіл-күй басым. Болашаққа үлкен үмітпен қараймын. Отырардың еліміздің киелі өңірі ретінде туристік потенциалы өте зор. Соны дамытуға күш саламыз деп отырмыз. Сонымен қатар, аудан облыс орталығымен бір логистикалық бағытта. Бұл қызмет көрсету саласын дамытуды талап етеді. Оның бәрі қазірден қолға алынуда.

2025 жылы ауданымыздың құрылғанына 90 жыл толады. Осы орайда ауданда бірқатар игі істер атқарылса деген ой бар. Бұл жерде мақсат той тойлау емес. Мына елге осы айтулы шарадан тағлым, жастарға бір ғибрат қалса деймін. Осы шараның аясында облыстың, республиканың назарын аудартып, біраз әлеуметтік, рухани-мәдени нысандар салсақ, ел игілігі үшін жұмыстар атқарсақ дұрыс болар еді. Алдағы Отырарды келешегі кемел, гүлденген, түрленген, рухани бай, халқы жайдары, иманды, ауызбіршілігі мен ынтымағы жарасқан, әлеуеті зор аудан етіп елестетемін.

 Сұхбаттасқан Б.ДАРҒОЖИНА