Берекелі бірлік пен тарихы терең – Нұртас ауылы және оның ұлы тұлғасы

Түркістан облысының Сауран ауданына қарасты Нұртас ауылы – қазіргі Қазақстандағы берекелі, ұйымшыл, рухани мықты мекендердің бірі. Бұл ауыл ынтымағы жарасқан, бірлігі бекем, әрі өзінің тарихы мен дәстүрін құрметтейтін ерекше елдімекен ретінде танымал. Нұртас ауылының тарихы мен бүгінгі тыныс-тіршілігін, сондай-ақ қазақ халқының көрнекті мемлекет және қоғам қайраткері Нұртас Дәндібайұлы Оңдасыновтың өмірі мен еңбегін жан-жақты таныстырайық.

Нұртас ауылы – берекелі тіршілік пен ынтымақ мекені. Сауран ауданына қарасты Нұртас ауылы – бүгінде берекелі тіршілігімен, ұйымшылдығымен және адамгершілік құндылықтарға негізделген өмір салтымен ерекшеленетін ауылдардың бірі. Бұл ауылдың тұрғындары үшін ынтымақ, тәртіп пен рухани тазалық басты құндылыққа айналған. Ел ішінде ауылдың атауы «берекелі мекен» деп жиі айтылады, себебі мұнда әр отбасы тыныштық пен татулықты бағалап, бірлікке негізделген өмір сүруді мақсат етеді.

 

Тарихы мен қалыптасуы. Нұртас ауылының тұрғындары ежелден мал және егін шаруашылығымен айналысып, күнкөрісін осы салалардан қамтамасыз еткен. Кеңес өкіметі орнағаннан кейін ауыл маңында «Андрей» және «Каганович» деген екі колхоз құрылды. Уақыт өте келе бұл екі колхоз біріктіріліп, «Амангелді» колхозы аталды. Ауыл тұрғындары оны «Совнаркомның ауылы» деп атайды, себебі ауылдың тумасы – көрнекті мемлекет қайраткері, ұзақ жыл Қазақ КСР Министрлер кеңесінің төрағасы болған Нұртас Оңдасынов еді.

Нұртас Оңдасыновтың өмірі мен еңбегі. Нұртас Дәндібайұлы Оңдасынов 1904 жылы қазіргі Нұртас ауылының маңында дүниеге келген. Ол қазақ халқының ұлттық тарихында ерекше орны бар тұлға. 1938 жылдан бастап Қазақ КСР Халық Комиссарлары кеңесінің төрағасы, кейін Министрлер кеңесінің төрағасы қызметін атқарды. Бұл лауазымда 13 жыл бойы елдің экономикалық және әлеуметтік дамуына жетекшілік етті.

Оңдасынов Нұртас қазақ жеріндегі суармалы егіншілік пен ирригация саласының дамуына зор үлес қосқан мемлекет қайраткері ретінде танылған. Оның бастамасымен құрылысқа алынған Шардара су қоймасы қазақ даласындағы ауылшаруашылықтың дамуына мол мүмкіндік берді, көптеген дала өңірлерінің су тапшылығын жойды.

Сонымен қатар, ол білім беру, мәдениет және ғылым салаларына ерекше көңіл бөлді. Оның басшылығымен қазақ жерінде алғашқы ғылыми мекемелер мен мәдени институттар құрылды. Қазақ Ғылым Академиясының негізін қалауда да оның рөлі зор болды. Нұртас Оңдасынов Қаныш Сәтбаевтың басшылыққа келуіне жол ашып, еліміздің ғылыми әлеуетін нығайтуға үлкен үлес қосты.

Оның басқару кезеңінде қазақ халқының сауаттылығы 76%-ға дейін көтерілді, бұл бүкіл Кеңес Одағы бойынша жоғары көрсеткіш болды. Бұл оның мемлекет қайраткері ретіндегі халыққа көрсеткен зор қызметінің нақты дәлелі.

Нұртас ауылының бүгінгі тыныс-тіршілігі. Бүгінде Нұртас ауылының халқы 1800-ден астам адамнан тұрады. Ауылдың жалпы жер көлемі 19 мың гектардан асады, бұл кең дала кеңістігі мал және егін шаруашылығын дамытуға үлкен мүмкіндік береді.

Ауылда бір мектеп, екі балабақша және үш дүкен жұмыс істейді. Бұл ауылдың әлеуметтік инфрақұрылымының жақсы дамығанын көрсетеді. Сонымен қатар, ауыл жастары өте белсенді әрі ұйымшыл. Олар арнайы қор құрып, ауылдың қажеттіліктеріне сай әлеуметтік нысандарды өз қолдарымен салуға үлкен үлес қосуда. Мысалы, осы қордың көмегімен қазіргі кезде ауылда екі заманауи спорт кешені және үш саябақ бой көтерген.

Нұртас ауылының тұрғындары ішімдіктен түбегейлі бас тартып, таза өмір салтын ұстанады. Ішімдікке жол бермеу ауылдың бірлігі мен берекесінің маңызды факторы саналады. Тұрғындар өздерінің болашағын – ұрпағының амандығын және қоғамның тұрақтылығын таза өмір мен тәртіптен көреді. Бұл ұстаным ауылдың рухани тыныштығын сақтап, жастардың дұрыс тәрбиеленуіне, отбасы құндылықтарының нығаюына ерекше септігін тигізеді.

Ауылдың рухани және қоғамдық өмірі. Нұртас ауылында қоғамдық өмір ынтымақ пен берекеге негізделген. Ауыл ақсақалдары мен ел ағалары жастарға тәрбие беріп, мәдени және рухани құндылықтарды дәріптеуде. Олар жастарды рухани байлыққа, халықтық дәстүрлерге құрметпен қарауға үйретеді.

Ауыл тұрғындары арасындағы өзара сыйластық пен қолдау сезімі ерекше. Бұл қоғамдағы тәртіп пен тыныштықтың, ауылдың тұрақты дамуының негізі болып табылады. Барлық істер – той-жиындар, шаруашылық жұмыстары, қоғамдық шаралар ортақ келісіммен, ынтымақтастықпен өтеді.

Нұртас – бірлігі бекем, тірлігі түзу ауыл ғана емес, күллі елге үлгі боларлық мекен. Мұндай елді мекендердің көбейе түсуі – Қазақстан болашағының жарқын әрі тұрақты боларына сенім ұялатады.

Нұртас ауылы – тарихы терең, рухани мәдениеті мен қоғамдық өмірі дамыған, берекелі бірлік пен таза өмір салтына негізделген елдімекен. Мұнда мал шаруашылығы мен егіншіліктің дамуы қатар дамып келеді, ал ішімдікке тыйым салу, жастардың белсенділігі ауылдың көркеюі мен әлеуметтік тұрақтылығын қамтамасыз етеді.

Ең бастысы – бұл ауылдың атағының ұлылығын, оның тарихында айрықша орын алған Нұртас Оңдасыновтың еңбегі мен халыққа көрсеткен қызметі қалыптастырады. Оның елге сіңірген еңбегі қазіргі Нұртас ауылын дамытудың іргетасы болып табылады және ауылдың бүгінгі бейнесін қалыптастырады.

Нұртас ауылы – бұл ұлт мақтанышы, берекелі мекен және Қазақстанның рухани-мәдени дәстүрін сақтаушы мекен болып қала береді.