Түркістан облысының тұрғындарының назарына мүгедектігі бар адамдарға ем-дом қабылдауға тегін жолдама берілетіндігі жөнінде мәліметтерді ұсынамыз. Елімізде 700 мыңнан астам көмекке мұқтаж адам тұрады. Бұдан былай мүмкіндігі шектеулі жандар мемлекет белгілеп берген емес, өздері қалаған кез келген шипажайға бара алатын болды. Сонымен қатар, шілде айынан бастап мүмкіндігі шектелі жандарға берілетін жәрдемақы мөлшері де артпақ.
Жеке көмекші статусы бойынша бірінші дәрежелі мүгедектігі бар азаматтарға қамқорлық көрсетіп жүрген бауырлары, туыстары енді ресми түрде жұмыс істейтін болады. Бұған дейін олар тек жәрдемақы алып келген. Министрліктің мәліметінше, ол үшін шамамен қазынадан әр адамға 99 мың теңге айналасында төленсе, бұдан былай мүгедек жанға қарайласып жүрген азамат әлеуметтік жағынан толықтай қорғалады.Енді мүмкіндігі шектеулі балаларға оңалту құралдарының заманауи және күрделі түрлерін пайдалану мүмкіндігі туады. Ал ауылдағы мүмкіндігі шектеулі жандардың реабилитациядан өтуі үшін қалаға келуі қажет болмайды.
Оған қоса, мемлекет тарапынан мүмкіндігі шектеулі жандарға шипажайларға да жолдама берілмек. Бұған дейін тек облыстық деңгейдегі шипажайларға барса, енді Республика бойынша қалаған шипажайға бару мүмкіндігі бар. Ол әлеуметтік портал арқылы шешіледі.2024 жылы мүгедектігі бар адамдар Әлеуметтік қызметтер порталы арқылы 145 мыңнан астам қызмет алды. 2024 жылдың басынан бастап Әлеуметтік қызметтер порталы (бұдан әрі – Портал) арқылы шамамен 110,9 мың мүгедектігі бар адам оңалтудың техникалық құралдарын (бұдан әрі – ОТҚ), 6,4 мың – ымдау тілі қызметін, 24,1 мың – жеке көмекшінің, 3,8 мың – санаторлық-курорттық емдеу қызметін алды.
Портал мүгедектігі бар адамдарға оңалтудың техникалық құралдары мен қызметтерін өндірушіні және жеткізушіні өз бетінше таңдауға мүмкіндік береді. Көмек түріне тапсырыс беру көрсетілетін қызметті алушының электрондық цифрлық қолтаңбасымен растау арқылы жүзеге асырылады. Тапсырыс берілген оңалтудың техникалық құралдарын жеткізу немесе өз бетінше әкету арқылы алуға болады.Мүгедектігі бар адамдарды оңалту құралдарымен қамтамасыз ету протездік-ортопедиялық, сурдотехникалық, тифлотехникалық және гигиеналық құралдар, сондай-ақ кресло-арбалар беруді қамтиды.
Мүгедектігі бар адамдарды оңалту түрлері. Мүгедектігі бар адамдарды әлеуметтік қорғау әлеуметтік көмек көрсету, медициналық, әлеуметтік және кәсіптік оңалту, білім беру және басқа азаматтармен қоғам өміріне араласуға тең мүмкіндіктер жасауға бағытталған өзге шаралар арқылы қамтамасыз етіледі.
Бұдан басқа, заңнамада еңбек қабілетін жоғалту жағдайында міндетті әлеуметтік сақтандыру төлемдері көзделген.
Жүргізіліп жатқан медициналық оңалту дененің бұзылған және (немесе) жоғалған функцияларын сақтауға, ішінара немесе толық қалпына келтіруге бағытталған медициналық қызметтер кешенін көздейді.
Мүгедектігі бар адамдарды әлеуметтік оңалту мүгедектігі бар адамдардың шектеулi тiршілiк әрекетiн жеңуi үшiн жағдай туғызуға, олардың әлеуметтiк мәртебесiн қалпына келтiруге, әлеуметтiк-тұрмыстық және қоршаған ортаға бейiмделуiне бағытталған.
Мүгедектігі бар адамдардың абилитациялау және оңалтудың жеке бағдарламасына сәйкес Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес мемлекеттік бюджет қаражаты есебінен протездік-ортопедиялық көмекпен, сурдо-тифлотехникалық құралдармен, міндетті гигиеналық құралдармен, кресло-арбалармен, санаторлық-курорттық емдеумен, жеке көмекшінің, ымдау тілі маманының қызметтерімен және басқа да құралдармен және оңалтудың әлеуметтік қызметтерімен қамтамасыз етіледі.
Кресло-арбамен және жеке көмекшінің қызметін қамтамасыз етуге көрсеткіші бар жүріп-тұруы қиын бірінші және екінші топтағы мүгедектігі бар адамдарды қолдаудың қосымша шарасы ретінде «инватакси» қызметтері ұсынылады (мүгедектігі бар адамдарды білім беру ұйымдарына, медициналық мекемелерге, әуежайларға, теміржол вокзалдарына және басқа әлеуметтік саладағы объектілерге ақысыз жеткізіледі).
Республикада арнаулы әлеуметтік қызметтер көрсету орталықтары, аумақтық әлеуметтік қызмет көрсету орталықтарының және үйде әлеуметтік көмек көрсету бөлімшелерінің желісі ұсынады. Арнаулы әлеуметтік қызметтер көрсету орталықтарында тұратын қарттар мен мүгедектігі бар адамдарға күтім, көрсету, тамақтану, әлеуметтік-тұрмыстық және медициналық қызмет көрсету, әлеуметтік бейімдеу, еңбекпен оңалту, оқыту ұсынылады.
Республикада қарттар мен мүгедектігі бар адамдарға арналған стационар жағдайында 118 әлеуметтік қызмет көрсету орталығы бар, олардың функцияларына азаматтардың осы санаттарына әлеуметтік қызмет көрсету, медициналық, әлеуметтік және кәсіптік оңалту жүргізу, мүгедек балалардың білім беру бағдарламаларын меңгеруіне жағдай жасау кіреді ( әлеуметтік-педагогикалық қызметтерді көрсету кезінде), қолайлы моральдық-психологиялық ахуалды құру, қызмет көрсетілетін адамдарды олардың құқықтары, әлеуметтік қызметтердің көлемі мен түрлері туралы ақпараттандыру.
Білім беруде мүгедектігі бар адамдарға берілетін жеңілдіктер. Мүгедектігі бар балалардың ата-аналары баланың оқу орнын мамандардың ұсыныстарын ескере отырып, қарапайым немесе арнайы білім беру ұйымын таңдауға құқылы;
Техникалық және кәсіптік, орта білімнен кейінгі және жоғары білім беру бағдарламаларын іске асыратын білім беру ұйымдарына оқуға қабылданған кезде 2012 жылдан бастап мүгедектігі бар адамдар үшін белгіленген квота мөлшері 1% құрайды.
Мемлекеттік білім беру гранттарын бюджеттік қаржыландыру арқылы тегін мемлекеттік білім гранттарын алу конкурсына қатысқан кезде бірдей көрсеткіштер болған жағдайда медициналық қорытындыға сәйкес тиісті білім беру ұйымдарында оқуға қарсы көрсетілімі жоқ, бірінші және екінші топтағы мүгедектігі бар адамдар, бала кезінен мүгедектігі бар адамдар басым құқыққа ие болады.
Денсаулық жағдайы жалпы мектепке дейінгі ұйымдар мен білім беру ұйымдарында болуға мүмкіндік бермейтін мүгедек балалар үшін балабақшалар және басқа арнайы түзеу ұйымдары ашылуда.
Мүгедектігі бар балаларды жалпы немесе арнайы мектепке дейінгі ұйымдарда және басқа да білім беру ұйымдарында тәрбиелеу және оқыту мүмкін болмаса, ата-аналардың немесе заңды өкілдердің қалауы ескеріліп, тәрбиелеу және оқыту үйде өткізіледі.
